Uitstel Codex-richtlijnen voor etikettering kruisbesmetting

Goedkeuring allergenenmanagement in oktober verwacht

Wereldwijde consensus over het vermelden van onbedoelde kruisbesmetting van allergenen leek onderweg. Sinds 2017 werkt het Committee on Food Hygiene (CCFH) van Codex Alimentarius namelijk aan de “CODE OF PRACTICE ON FOOD ALLERGEN MANAGEMENT”. Hierin zijn o.a. richtlijnen over het voorkomen van kruisbesmetting met allergenen te vinden. In eerdere conceptversies waren ook voorschriften over het vermelden van onbedoelde aanwezigheid van allergenen opgenomen.
Helaas zijn de paragrafen over de allergenenwaarschuwing (precautionary allergen labelling, PAL) geschrapt. Wel wordt allergenenmanagement nu internationaal opgepakt, zoals met de aangekondigde aanpassing van Europese regelgeving.

Invloed van Codex is groot

De Codex Alimentarius is een internationaal forum. Dit forum ontwikkelt internationale normen voor voedselproducten. Doel is om internationale volksgezondheid te beschermen en de eerlijkheid van de handel in voedselproducten te bevorderen. Dit doen ze door internationale standaarden, richtlijnen en Code of practices te ontwikkelen.Overheden gebruiken Codex-documenten vaak als leidraad voor nationale wetgeving. Ook Europese regelgeving is gebaseerd op Codex. Zo staan in de huidige Europese Verordening (EG) nr. 852/2004 over levensmiddelenhygiëne verwijzingen naar Codex richtlijnen voor HACCP. Op basis van de - nog in ontwikkeling zijnde - Codex Code of Practice on food allergen management is al een aanpassing van deze Verordening in werking gezet. Hiermee wordt het voorkomen van kruisbesmetting met allergenen in Europese regelgeving verplicht gesteld voor alle schakels in de keten. Inclusief de primaire sector, zoals teelt en oogst, waar men vaak minder bewust is van allergenenmanagement. 

Code of Practice food allergen management

Wereldwijd neemt het aantal allergeen-gerelateerde recalls toe. De Codex werkgroep CCFH heeft daarom in 2017 het initiatief genomen om een Code of Practice (COP) voor allergenenmanagement op te stellen. Het document bevat voorschriften voor de hele voedselsector: primaire productie, voedingsmiddelenindustrie, retailers én horeca. De COP is van toepassing op zowel voorverpakte als niet-voorverpakte levensmiddelen.
De COP bevat voornamelijk eisen aan het voorkomen van kruisbesmetting met allergenen. Het uitgangspunt is dat kruisbesmetting tussen producten met allergenen voorkomen wordt. Er zijn gedetailleerde aandachtspunten per sector opgenomen hoe dit gedaan moet worden. Een verregaande scheiding van producten met verschillende allergenen, het liefst op verschillende locaties, heeft daarbij de voorkeur. Als dat niet mogelijk is worden maatregelen als planning op basis van allergenen en allergenenschoonmaak genoemd.

Allergeneninformatie

In de COP wordt ook aandacht gegeven aan allergeneninformatie, zowel van grondstoffen als eindproducten. Zo moet van alle grondstoffen allergeneninformatie aanwezig zijn. Daarbij wordt ook de rol van productontwikkeling benoemd. Procedures voor opstellen en goedkeuren van etiketinformatie staan uitgebreid in de COP. Net zoals aan het voorkomen van verwisseling van verpakkingen en het gebruik van oude (vervallen) verpakkingen. Beiden belangrijke oorzaken van allergenenrecalls.

Kennis

Ruime aandacht in de COP is voor kennis. Kennis bij medewerkers, maar ook over de inzet van de juiste allergenenanalysemethode. De COP adviseert het inschakelen van een expert voor de interpretatie van de resultaten. Zowel bij voedselproducenten als in de horeca moeten medewerkers weten wat allergenen zijn, wat de instructies zijn bij het werken met allergenen en hoe ze daarover naar consumenten of gasten communiceren.

Codex versus SimplyOK

De Code of Practice on food allergen management is een belangrijke stap naar internationale implementatie van eisen aan allergenenbeheer. Een vergelijking met het certificatieschema SimplyOK levert een aantal verschillen op. Dit schema is gebaseerd op vijf pijlers aan allergenenbeheer en toepassing van VITAL als kwantitatieve risicobeoordelingssytematiek. VITAL wordt gebruikt om te bepalen wanneer een allergenenwaarschuwing - PAL - nodig is als kruisbesmetting niet geheel voorkomen kan worden. SimplyOK omvat dus meer aandachtsgebieden dan de Codex COP. Verwisseling van grondstoffen of halffabricaten krijgt weinig aandacht in de Codex COP. Ook receptuur- en databeheer ontbreken. Denk hierbij aan koppelingen tussen ERP- en specificatiesystemen en aangesloten printers. SimplyOK is echter niet van toepassing op de primaire sector en foodservice. Daarmee is Codex in meer sectoren toepasbaar. En ook geschikter wanneer sprake is van een lager basis kwaliteitsniveau.

Voorschriften PAL uitgesteld

De Codex werkgroep CCFH concludeerde, na publicatie van het eerste concept van de COP, dat veel opmerkingen en vragen waren geplaatst rondom PAL. Het CCFH heeft samen met het Codex Committee on Food Labeling (CCFL) advies gevraagd aan de FAO/WHO. Zij zijn gevraagd om een uitspraak te doen over kwantitatieve risicobeoordeling, drempelwaarden en analysemethoden voor allergenen. Het CCFL gaat daarnaast onderzoek doen naar de begrijpelijkheid van de allergenenwaarschuwing voor de consument. Een einddatum voor afronding het advies is niet bekend. De CCFH heeft in haar vergadering van eind 2019 daarom besloten om de Code of Practice af te ronden, zonder de paragrafen over PAL.

Allergenenlijst

De werkgroep CCFL heeft al in 1999 een lijst met de belangrijkste allergenen opgesteld. Deze negen Codex-allergenen zijn voor veel landen de basis geweest voor allergenenwetgeving. Verschillende landen wijken ondertussen van deze lijst af. Zo hanteert de EU extra allergenen ten opzichte van de Codex-lijst, namelijk: lupine, mosterd, weekdieren, selderij en sesam. In Japan geldt verplichte etikettering voor zeven allergenen, maar die wijken af van de Codex allergenen. Het CCFH en het CCFL hebben de FAO/WHO ook gevraagd of de lijst van de Codex allergenen herzien moeten worden. Naast aanpassing van de lijst, is ook advies gevraagd over verduidelijking van bepaalde allergenen (o.a. glutenbevattende granen en noten) en uitzonderingen.
De nieuwe COP heeft op dit moment alleen betrekking op de allergenen welke voedselallergie of coeliakie veroorzaken. Sulfiet valt hier buiten.

Aanpassing Europese wetgeving

Codex-documenten staan vaak aan de basis van wetgeving. Dat is ook nu het geval. De EU heeft de Hygiëneverordening aangepast waarmee het voorkomen van kruisbesmetting met allergenen verplicht wordt. 

Conclusie

De nieuwe “Code of Practice on Food Allergen Management for Food Business Operators” wordt naar verwachting in oktober 2020 vastgesteld. Deze COP zal helpen om allergenenmanagement wereldwijd op een hoger peil te krijgen. 
Maar voor recallreductie en een compleet allergenenmanagementsysteem is meer nodig dan voorkomen van kruisbesmetting. De pijler receptuurbeheer uit SimplyOK ontbreekt en ook de pijler verwisseling is onderbelicht in de Codex COP. Toepassing van een risicobeoordelingssystematiek en de bijbehorende allergenenwaarschuwing zijn helaas uit de Codex COP geschrapt. Hiervoor hebben Codex werkgroepen advies bij experts van FAO/WHO ingeroepen. Hierbij is ook advies gevraagd over aanpassing van de Codex lijst van allergenen.
We volgen de ontwikkelingen!

Naschrift 30 november 2020

Tijdens de laatste virtuele vergadering van de Codex Alimentarius Commission (afgerond op 6 november 2020) is de "CODE OF PRACTICE ON FOOD ALLERGEN MANAGEMENT FOR FOOD BUSINESS OPERATORS" aangenomen. Hierbij heeft de Commissie geconcludeerd dat er behoefte is aan het opnemen van voorschriften voor kwantitatieve risico-analyse en allergenenwaarschuwing (precautionary allergen labelling). Hiervoor wordt wetenschappelijk advies van de FAO/WHO en het werk van het CCFL afgewacht.

Bronnen:

Code of Practice on Food Allergen Management for Food Business Operators CXC 80-2020
Verslagen Codex Committee on Food Hygiene (allergenenmanagement)
Verslagen Codex Committee on Food Labelling (allergenenlijst)
Verslagen Codex Alimentarius Commission
Adviesaanvraag FAO/WHO m.b.t. kwantitatieve risicobeoordeling, drempelwaarden en analysemethoden 
Antwoord 3-9-2020 Europees Parlement PAL

Contact opnemen